"Sleutelen aan verwerking"
Leanne.
Dit is mijn verhaal
Mijn burn-out in rouwfases
Mijn naam is Leanne Enderink en ik ben 28 jaar, op het moment ben ik bijna herstelt van mijn burn-out die begon rond mei 2018. Stapje voor stapje ging het steeds beter en inmiddels kan ik veel meer aan. Het proces wat ik doorloop zie ik als rouwfases. Op die manier wil ik je daarom ook meenemen in mijn verhaal. Belangrijk om te weten is dat deze fases nu chronologisch worden verteld, maar niet precies zo liepen. Net zoals bij rouwen zit er geen volgorde in. Al moet ik zeggen dat ik de ontkenning inmiddels en gelukkig wel voorbij ben. Ik ben van mening dat veel aangrijpende gebeurtenissen in je leven in rouwfases gebeuren, niet alleen wanneer je iemand verliest. Maar bijvoorbeeld ook bij ontslag nemen of krijgen, een relatiebreuk of een aangrijpende mentale, geestelijke of lichamelijke ziekte. Het heeft mij geholpen om inzichtelijk te maken waar ik vandaan kom en waar ik nu sta. Hopelijk helpt het jou ook op een manier.
​
Ontkenning
​
Vol in de bloei van mijn leven, zoveel mogelijk doen en niet te vergeten te genieten. Zo heb ik mijn leven altijd gezien. Ik liep stage in Oss en woonde in een superleuk studentenhuis in Nijmegen. De stage was 32 uur in de week en daarnaast had ik nog een bandje, mijn sociale leven, mijn liefde en was ik op zoek naar een bijbaan want ja ik moest ook geld hebben. Mijn vrienden woonden her en der en ik ging dan ook graag met de trein overal heen. Nooit gedacht dat dit mij zou brengen naar het punt niet meer te kunnen reizen. De ironie! Goed, ik genoot van elk moment, ik ben een persoon die heel erg volgens haar hart leeft en dan ook erg open staat voor andere mensen. Dat lukte mij ook eigenlijk altijd wel, er was altijd wel een manier. En daarnaast: dat lukte iedere jongere toch? Want je bent immers nog jong dus je kan veel aan.
Dat tij keerde rond mei 2018 toen ik voor het eerst een paniekaanval kreeg op mijn stage, het was er ineens. Ja, ik had het erg druk met stage en de dingen er omheen maar in mijn hoofd klopte het niet. Waar kwam dit vandaan? Grote angst overspoelde mijn lichaam. Wat kon dit betekenen? Ik weet nog hoe ik eerder van stage weg liep, het voelde alsof ik een filmwereld zat en alsof ik elk moment kon omvallen.
Eigenwijs als ik was ging ik door, na een lange stage dag nam ik wel ‘rust’ en ik probeerde minder af te spreken. Het werd even minder, maar helaas rond juni werd het weer erger. Ik was tegen het einde van mijn stage en beoordeling aan. Daarom probeerde ik maar tegen mezelf te zeggen: nog even volhouden Leanne.
Op stage had ik het aangegeven en gelukkig werd er hier en daar rekening mee gehouden. Echter kon ik natuurlijk niet zomaar stoppen of ineens thuis werken. Tot het moment dat het niet meer houdbaar was. Ik was alsmaar ongezond alert op mijn omgeving en was niet geheel ‘aanwezig’ in het hier en nu, concentreren ging niet meer.
Daarom heb ik uiteindelijk in overleg met mijn stage besloten om de laatste twee weken thuis te blijven, het eindverslag af te maken en voor de eind-presentatie terug te komen.
De stage heb ik gehaald, maar ik kan je zeggen dat dit met heel veel pijn en moeite is gegaan. Een mens kan heel veel aan tot op zekere hoogte. Toen had ik zomervakantie en waar veel vrienden er super veel zin in hadden en plannen maakte was het bij mij donker. Sommige van mijn paniekaanvallen kreeg ik op straat in de stad, waardoor ik een tijdje niet meer ‘alleen’ durfde te lopen op straat. Soms vind ik het nog lastig, maar ik blijf het wel proberen.
Tenslotte besloot ik de hulp te zoeken die bij mij paste, ik ging naar een haptonoom. De haptonoom helpt je door middel van aanraking op je lichaam terug te komen bij jezelf maar ook terug te komen bij de herinnering die ervoor zorgde dat ik bijvoorbeeld die paniekaanval kreeg. Zij heeft ervoor gezorgd dat ik erachter kwam hoe ik hier nou ‘ineens’ in belandde en zij bracht mij stukje voor stukje weer terug bij mezelf.
"Vanaf dat moment voelde ik mij
aparter dan de rest"
Woede
​
Erachter komen hoe dit heeft kunnen gebeuren ging niet zonder vallen en opstaan. Het was een donkere periode en ik was een tijd lang kwaad op mezelf. Waarom gebeurt dit mij? Waarom nu? Ik dacht dat ik altijd wel goed reflecteerde op mezelf en wist waar ik mee bezig was. Het bracht ook woede naar welke keuzes ik had gemaakt maar ook welke keuzes anderen hadden gemaakt. Goed om te weten is dat een burn-out vaak een combinatie lijkt te zijn van jouw referentiekader en hoe je daar mee om gaat. Zo heb ik thuis een moeilijke periode gehad en heeft onder andere dat mij gevormd tot wie ik ben.
Interessanter was dat mijn mechanisme (hoe ik om ga met mijn dagelijkse routine), ontstaan is in groep 4 en later versterkt is door andere situaties. Ik was 8 jaar, werd voor de klas gezet door de meester, omdat ik in mijn beleving uit moest leggen waarom ik bleef zitten. Toen ik dit niet kon heeft hij het uitgelegd op een manier die mij voor de rest van mijn leven zal vormen. Het kwam erop neer dat ik minder goed was in rekenen. Maar de meester vond het nodig om te vertellen dat het bij de rest van de klas ‘het ene vakje in en het andere vakje uit’ ging en bij mij moest het eerst nog allemaal vakjes door voordat ik het EINDELIJK snapte.
Vanaf dat moment voelde ik mij aparter dan de rest en heb ik besloten om mijn eigen boontjes te doppen. Nooit heb ik gedacht dat dit mij zo had geraakt dat ik er jaren later nog tegen aan zou lopen. Uiteraard komt daarbij dat ik jarenlang woede heb gehad naar die meester toe. Daar ontstond het gevoel van bewijzen al, ik kon iets minder dan de rest en niemand wil toch zo neergezet worden? Zeker niet als kind van 8 jaar! Die zomer besloot ik het rustig aan te doen maar ik moest er niet aan denken dat ik in mijn studie moest vertragen. En daar ontstond de volgende fase.
“Er viel een last van mijn schouders af,
maar tegelijkertijd was ik ook zo verdrietig!"
Marchanderen
​
Dit is de fase van onderhandeling. Ik ging in onderhandeling met mezelf. Hoe kon ik ook anders? Die zomer voelde al alsof ik veel moest missen op deze te jonge leeftijd. Maar het was niet anders en ik wilde na de zomer met mijn minor startten. Dat werd ‘theater maken’ in Utrecht, deze minor sloot mooi aan op mijn opleiding Culturele Maatschappelijke Vorming (Social Work) en was wat ik altijd al wilde. EN, ik hoefde minder naar school dan vorig jaar dus ik zou het toch gewoon aan moeten kunnen? Ik wilde het in ieder geval proberen… Zogezegd zo gedaan, startte ik in september in aan de Hogeschool in Utrecht. Het was pittig zo op dat drukke station, zeker als je zintuigen nog steeds wijd open staan en jij je best moet doen om jezelf af te kunnen sluiten. Dit zie je vaker als burn-out verschijnsel. Maar het leek goed te gaan en op de minor heb ik na de eerste twee weken ook aangegeven dat ik burn-out klachten heb. Dat was een tijdelijke last van mijn schouder. Tijdens de therapie zei mijn haptonoom dan ook vaak dat ik moest doen wat goed voelt en goed naar mijn lichaam moest luisteren. Ze zag dat ik enthousiast werd van deze minor, maar zei wel dat ik op moest letten of het niet te veel werd. Nog altijd ben ik haar dankbaar voor het niet willen forceren van mijn ontwikkeling, want achteraf heb ik dit nodig gehad om te beseffen dat het eigenlijk nog te veel was. Trouwens niet alleen mijn haptonoom heeft enorm geholpen, maar ook mijn naaste omgeving.
​
Verdriet en depressie
​
Dat besef dat het nog te veel was, kwam nadat ik twee maanden minor had gevolgd. Ik kreeg weer een paniekaanval in de les en dat was een behoorlijke teleurstelling. Als kers op de taart viel ik eind diezelfde week van de trap en had ik een hersenschudding. Daar stootte ik letterlijk en figuurlijk mijn hoofd tegen de muur. Diep van binnen wist ik eigenlijk dat het niet langer zo kon. Maar ik wilde nog ZO graag. Na twee weken thuis zitten besloot ik het nog eens te proberen op de minor, maar al snel in de trein richting Utrecht werd ik helemaal gek vanbinnen. Ik kon alleen maar huilen en ik was weer zo moe, net zoals van de zomer. Was ik dan weer helemaal terug bij af?
​
​
Uiteindelijk kwam er een weekend waarin mijn ouders op bezoek waren en mijn toenmalige vriend een weekend weg was. De relatie met mijn ouders is altijd goed geweest, maar vroeger had ik ze meer nodig gehad. Toen ik op de middelbare school zat had mijn broer het moeilijk en ging er daardoor veel aandacht naar hem. Ik wilde mijn ouders niet nog meer belasten, waardoor ik mezelf sneller wegcijferde. Deze burn-out voelde voor mij als een tijd om die aandacht in te halen en daarin is dit moment heel belangrijk geweest.
Dat bewuste weekend waren ze er echt voor mij en daardoor voelde ik de ruimte om eindelijk te zeggen dat ik bang was om het niet goed te doen. Dat ik niet wilde stoppen, omdat ik dan weer iets niet afmaakte voor mijn gevoel. Ik wilde samen met mijn vrienden afstuderen en had in mijn hoofd dat ik dit jaar moest afstuderen. Ik wilde bewijzen aan die meester, aan anderen en met name aan mezelf dat ik dit makkelijk in 4 jaar kon. Maar mijn lichaam kon niet meer en ik besefte mij dat er niets anders op zat dan tijdelijk te stoppen met mijn opleiding. Er viel een last van mijn schouders af, maar tegelijkertijd was ik ook zo verdrietig!
"Even inchecken waaraan gesleuteld moet worden, daar is niks mis mee"
Aanvaarding
​
Voor een periode bleef ik nog tussen verdriet, depressie en aanvaarding inhangen. Er zijn lichamelijk wat momenten geweest die ervoor hebben gezorgd dat mijn proces naar aanvaarding niet sneller ging. Zo bleven de klachten van mijn hersenschudding mij achtervolgen. Nadat ik een paar maanden daarvoor drie verstands-kiezen hebben moeten trekken, bleef ik aanhoudende klachten hebben aan de rechterkant van mijn mond. Ook dat was soms even weg en dan weer terug, uiteindelijk bleek ik een overbelaste kaak te hebben. Als gevolg van de val in combinatie met het overbelasten door stress en de tandartsbezoeken. Ik wist niet dat het bestond en ik kan je zeggen het is geen pretje. Het haalde mij weer richting mijn hoofd en daar wordt angst gezaaid. Maar dit hoofd hield ook hoop. En die hoop was terecht, want inmiddels ben ik veel meer in staat om mijn lichaam en geest met elkaar te verbinden. En het in balans te brengen.
​
Ik had nooit gedacht dat ik in een burn-out kon belanden. De situatie maakt je machteloos en je voelt je soms ongelooflijk alleen. Maar door dit platform besef ik mij en ik hoop ook jij, dat ik er niet alleen voor sta. De therapie heeft mij geleerd hoe ik beter op mijn grenzen moet letten. Luisteren naar mijn lichaam is erg belangrijk. En daar hoort bij dat ik nog steeds bezoeken aan mijn haptonoom breng. Samen hebben we het gekscherend een apk-keuring genoemd. Net als auto’s geloof ik er heilig in dat wij die ook nodig hebben. Even inchecken waaraan gesleuteld moet worden, daar is niks mis mee.
​
In 2019 schreef ik het volgende: ‘Ik hoop binnenkort langzaamaan wat dagelijkse activiteiten op te kunnen pakken en in september mijn studie weer te kunnen hervatten. Maar ik besef mij ook dat ik de tijd mag nemen voor dit proces en dat er vanzelf een moment komt dat het beter gaat. Stapje voor stapje.’ Inmiddels is het mei 2021 en ben ik bijna klaar met mijn opleiding Social Work. Door Corona heb ik alles op mijn tempo kunnen volgen, veelal online. Dat was voor mij dus niet persé nadelig, het scheelde onder andere reistijd en druk. Want toen ik in september 2020 startte met mijn minor was het nog deels fysiek. Tijdens de minor merkte ik hoe moeilijk het is om begrip te krijgen en op jouw eigen tempo te werken. De coaches handelden van uit hun eigen referentiekader en zagen eerder beren op de weg.
Daarnaast zaten zij met een bepaalde druk vanuit de examencommissie over aanwezigheid. Keer op keer besef ik mij hoe nadelig ons systeem is. Het zou zo anders kunnen zijn en daar pleit ik voor. Dit doe ik onder andere met mijn afstudeerproject waarin ik een training heb opgezet waar imperfectie centraal staat. De training heet ‘Ik ben onvolmaakt gelukt’. En ik praat met jongeren over de obstakels en overwinningen die je in het leven tegen kan komen. Met de boodschap dat het oké is om over problemen te praten en dat je meer leert dan je denkt. School is niet de enige plek waar dit gebeurd. Ik hoop hiermee andere jongeren te kunnen helpen en te voorkomen dat zij in bijvoorbeeld een burn-out belanden.
"Dat hoeft zeker niet perfect,
maar liever onvolmaakt gelukt"
De belangrijkste boodschap die ik hen en jou als lezer mee zou willen geven is dat je goed op jezelf moet passen en iets doet waar jij gelukkig van wordt. Met geluk heb je een lang, mooi, studerend en werkend leven voor je. Maar je hoeft nergens de beste in te zijn. Iedereen heeft iets te verwerken in zijn leven en ieder doet dit op zijn eigen manier. Niks is goed of fout, zolang je maar op jouw manier van het leven houdt. Deze burn-out was vreselijk en mooi tegelijk en ik weet dat ik nu de hulpmiddelen heb om niet meer in deze situatie terecht te komen. Alles wat ik op de basis, middelbare en hogeschool heb geleerd is schamel vergeleken met wat ik heb geleerd door deze burn-out. Ik pleit dan ook voor een andere kijk op het leren, werken en talenten inzetten. Iedereen heeft een talent op zijn manier en mag dat op zijn tempo ontdekken. En dat hoeft zeker niet perfect, maar liever onvolmaakt gelukt.